Kripteks
Kripteks, romancı Dan Brown'un Da Vinci Şifresi (The Da Vinci Code) isimli ünlü romanında geçen bir neolojizmdir. Buna göre kripteks gizli iletileri saklamakta kullanılan, taşınabilir bir kasa/kutudur. Sözcük kriptoloji ve kodeks sözcüklerinden türetilmiştir.
Tarihi
Her ne kadar romanda orijinal tasarımın Leonardo da Vinci tarafından yapılmış olduğu ve onun gizli günlüklerinden geldiği söylense de bu kanıtlanamamış bir iddiadır. Ayrıca kimilerince kripteks, (gizli bilgi, belge ve paralarını saklamak için) Tapınak Şövalyeleri'nce yapılmıştır. Fakat bu da kanıtlanamamıştır.
Yapısı
Kripteks, bir bisiklet kilidine benzetilebilir. Bir silindirin üstüne sabitlenmiş 5 adet halka ve her halkanın üstünde bulunan tüm alfabenin dizili olduğu bir halka var. Anahtar tam halkalara denk gelen yerlerde boşluklara sahip, diğer yerlerde çıkıntıları var. Harfler doğru sıraya getirildiğinde en alttaki halkalar anahtarın çıkabileceği bir boşluk oluşturuyorlar ve bu sayede anahtar çıkıyor.
Dan Brown'un anlattığına göre, güvenlik nedeniyle, papirüs üzerine yazılmış gizli belge bir şişe sirkeye sarılıp öyle kripteksin içine konuyor. Bunda amaç şifreyi bilmeyen ve zorla açmaya çalışan birinin şişeyi kırıp papirüsü eritmesini sağlayabilmek. Gerçekten işe yaramış mıdır?
Çeşitli sıvıların antik belgelere zarar verdikleri bir gerçektir. Ama bugün, sirkenin papirüsü eritmediği bilinmektedir. Papirüs, güçlü bir maddedir. Bir ay boyunca sirkenin içinde kalsa bile papirüse bir zarar gelmez. Hatta hidroklorik asitin içinde bile bir kaç saat dayanabilmektedir.
Ayrıca, kullanılan sirkeye göre değişmekle birlikte, sirkenin donma noktası -2 den düşük olamaz. Bu sıcaklıkta katılaşan sirke, papirüsü eritmez ve kripteks zor kullanılarak açılabilir. Kışın dünyanın çoğu yerinde sıcaklık bundan düşüktür.
Bugün işe yarar mıydı?
Kripteks, günümüz dünyasında çok az güvenlik sağlardı. Uygar tarama yöntemleriyle, örn: X ışınları veya sesötesi, kripteksin içi görülebilir ve açabilmek için halkaların nasıl ayarlanması gerektiği öğrenilebilirdi.
Kripteks, romancı Dan Brown'un Da Vinci Şifresi (The Da Vinci Code) isimli ünlü romanında geçen bir neolojizmdir. Buna göre kripteks gizli iletileri saklamakta kullanılan, taşınabilir bir kasa/kutudur. Sözcük kriptoloji ve kodeks sözcüklerinden türetilmiştir.
Tarihi
Her ne kadar romanda orijinal tasarımın Leonardo da Vinci tarafından yapılmış olduğu ve onun gizli günlüklerinden geldiği söylense de bu kanıtlanamamış bir iddiadır. Ayrıca kimilerince kripteks, (gizli bilgi, belge ve paralarını saklamak için) Tapınak Şövalyeleri'nce yapılmıştır. Fakat bu da kanıtlanamamıştır.
Yapısı
Kripteks, bir bisiklet kilidine benzetilebilir. Bir silindirin üstüne sabitlenmiş 5 adet halka ve her halkanın üstünde bulunan tüm alfabenin dizili olduğu bir halka var. Anahtar tam halkalara denk gelen yerlerde boşluklara sahip, diğer yerlerde çıkıntıları var. Harfler doğru sıraya getirildiğinde en alttaki halkalar anahtarın çıkabileceği bir boşluk oluşturuyorlar ve bu sayede anahtar çıkıyor.
Dan Brown'un anlattığına göre, güvenlik nedeniyle, papirüs üzerine yazılmış gizli belge bir şişe sirkeye sarılıp öyle kripteksin içine konuyor. Bunda amaç şifreyi bilmeyen ve zorla açmaya çalışan birinin şişeyi kırıp papirüsü eritmesini sağlayabilmek. Gerçekten işe yaramış mıdır?
Çeşitli sıvıların antik belgelere zarar verdikleri bir gerçektir. Ama bugün, sirkenin papirüsü eritmediği bilinmektedir. Papirüs, güçlü bir maddedir. Bir ay boyunca sirkenin içinde kalsa bile papirüse bir zarar gelmez. Hatta hidroklorik asitin içinde bile bir kaç saat dayanabilmektedir.
Ayrıca, kullanılan sirkeye göre değişmekle birlikte, sirkenin donma noktası -2 den düşük olamaz. Bu sıcaklıkta katılaşan sirke, papirüsü eritmez ve kripteks zor kullanılarak açılabilir. Kışın dünyanın çoğu yerinde sıcaklık bundan düşüktür.
Bugün işe yarar mıydı?
Kripteks, günümüz dünyasında çok az güvenlik sağlardı. Uygar tarama yöntemleriyle, örn: X ışınları veya sesötesi, kripteksin içi görülebilir ve açabilmek için halkaların nasıl ayarlanması gerektiği öğrenilebilirdi.
