Bilişim Hukuku Nedir?

Bilişim, bilginin özelikle bilgisayar ve diğer elektronik cihazlar ile işlenmesini ve elektronik sistemleri ifade eder. Teknik, ekonomik, toplumsal alanlardaki iletişim yoluyla, ayrıca bilgi ve teknolojinin birlikte kullanımıyla ortaya çıkmıştır. Bilginin teknolojik araçlar kullanılarak aktırılması süreci bilişim’i oluşturmaktadır.
Bilişim hukuku ise, bilgi ve teknolojinin kötü amaçlar için kullanılmasını önlemek için oluşturulmuş hukuk dalıdır. Bu kötü amaçlı kullanımlara bilişim suçları adı verilmiştir ve bu tabir, verilerin yasadışı ve yetki dışı şekilde herhangi bir şekilde işleme konulmasını ifade eder. Bilişim suçu terimi yerine ayrıca bilgisayar suçu, internet suçu, elektronik ortam suçları, bilgisayara tecavüz, kod kırma, bilgisayar korsanlığı vb. gibi ifadeler de kullanılır.
Bilişim sistemlerine izinsiz giriş, bilişim sistemindeki alanlara ve verilere uzaktan bağlanarak erişilerek veya cihaza fiziki olarak yakından bağlanmak suretiyle erişilmesi durumudur. Sisteme erişim suçuna örnek olarak şunlar verilebilir: Bir kişinin herhangi bir sosyal medya hesaplarına, e-posta adresine izin olmadan, kullanıcının parola ve diğer güvenlik önemleri devre dışı bırakılarak erişim sağlamak bilişim suçuna girme suçu olarak tanımlanır. Bilişim suçları, diğer deyişle siber suçlar, elektronik ortamda işlenen suçlar olarak kısaca tanımlanabilir.
Bilişim alanının yolları kullanılarak işlenen suçlardan dolayı bilişim hukuku alanını doğurmuştur. Ülkemiz açısından düşünürsek, bu alanla ilgili kanun ve düzenlemelerin eksik ve yetersiz olması, ihtiyaçlara yeterince cevap verecek nitelikte olmamasına sebep olmaktadır.
Bilişim suçlarıyla ilgili bazı temel durumlar:
-Bu suçlar işlenirken teknolojik cihazlar araç olarak kullanılmaktadır.
-Hedef aldıkları kişilere, kurumlara, firmalara çok büyük zararlar verebilirler.
-Bilişim alanı çok uzun bir dönemi kapsamadığı için bilişim suçlarıyla ilgili kanun ve yönetmelikler yetersiz kalmaktadır.
-Bu konuda hedef alınanlar çoğunlukla çok önemli verilere sahip kişiler, kurumlar; yüksek gelir düzeyi olanlar, siber güvenlik konusunda yeterince bilgisi olmayan kişilerdir diyebiliriz.
-Suçlular çoğu zaman suçlarının ihbar edilemeyeceğini düşünerek veya bu suçlara verilecek bir ceza yasasının olmamasına güvenerek hareket edebilmektedir.
-Bu tarz suçlar tek kişi tarafından da işlenebilmekte veya çok sayıda kişinin organize olmasıyla da işlenebilmektedir.
-Bu suçlar, bilgi teknolojileri yaygınlık kazandıktan sonra ortaya çıkmıştır.
-Suç yöntemleri çok hızlı bir şekilde çeşitlenmekte ve gelişmektedir.
-Hem ülke içerisinde hem de uluslararası boyutta yaşanmaktadır.
-Bilgisayar sistemlerine ve hizmetlerine yetkisiz ve izinsiz erişim sağlanarak bu suçlar işlenmektedir.
-Bilişim alanı yoluyla kişisel verilere ulaşılıp bu veriler kötüye kullanılabilmektedir.
-Sahte hesaplar açılarak veya bir kişinin hesabı taklit edilerek bilişim suçları işlenebilmektedir.
-Ticari veya devletlerle ilgili sırlar ele geçirilebilmektedir.
-Teröristlerin bilişim sektöründe örgütlenme veya başka faaliyetlerde bulunma durumları olabilmektedir.
-Çocuk pornografisi, insan ticareti, organ ticareti, fuhuş, tehdit, şantaj, cebir, uyuşturucu ticareti vb suçlar da bilişim alanında işlenebilmektedir.
Güvenlik zafiyetinden faydalanılarak ağ üzerinden virüsler, Truva atı, solucanlar vb. kullanılarak, cihaza fiziki erişim sağlanıp veriler ele geçirilerek, ağ üzerinden sistemde oturum açılmasıyla sisteme giriş sağlanabilir.
Bilişim suçları Türk Ceza Kanunu madde 243 ila 245 kapsamında cezaları şöyledir: Bir sisteme hukuka aykırı olarak giren kişiye bir yıla kadar hapis cezası hükmü vardır. Bu yaptırım uygulaması, sadece sisteme girip hiçbir değişiklik yapılmadan çıkılması ile uygulanmaktadır. Bu fiillerin bedeli karşılığında yararlanılabilen sistemlerle ilgili işlenmesi durumlarında ceza yaptırımı yarı oranına kadar indirilir. Sisteme giriş ile sistem veya kullanıcı verileri kaybolur veya değişirse 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası istenir. Bilişim sistemini kullanma yetkisi olan kişinin sisteme kaydettiği verilerinin yok edilmesi veya değiştirilmesi konusunda örneğin kullanıcının İnstagram hesabına girilip tüm bilgileri silme durumu verileri yok etme suçu olarak tanımlanır. Ayrıca başkasının e-posta adresinin şifresi kırılıp değiştirilerek içerisindeki kayıtlı olan diğer adreslere örneğin para, kontör vs istemek, eğitim kurumlarının sistemlerine girilip ders notlarının değiştirilmesi gibi örnekler de verilebilir. Bu durumda 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir. Ayrıca hesaptaki içeriklerin değiştirilmesi verileri değiştirme suçu olarak tanımlanır. Sisteme erişim hakkı olan kişiye karşı erişim engeli yapılması durumuna örnek olarak bir kişinin Twitter hesabına girilerek şifre değişikliğiyle hesap sahibinin sisteme erişiminin engellenmesidir. Bilişim sisteminin teknik alt yapısına uygun şekilde çalışmasını bozmak veya kullanıcının çalışması için sistemin işleyişinin bozulmasına sebep olmak da sistemi bozma suçuna girer. Örneğin, bir e-ticaret sitesinin sipariş bilgileri ve taleplerini daha geç almasına sebep olmak da sistemi bozma suçudur. Bu kapsamda 1 ila 5 yıla kadar hapis cezası uygulanabilir. Bu suçların banka veya kartlara, kamu kurum veya kuruluşlarına ait sistemlerde işlenmesi ile ceza yarı oranda artırılır. Kişinin kendisinin veya başkasının yararına çıkar sağlaması için işlenen suçların 2 ila 6 yıla kadar hapis cezasına ve beş bin güne kadar adli para cezasına çarptırılır. Bilişim sistemine girilip mağdurun verileriyle ilgili tehdit etmek, şantaj yapmak, özel hayatın gizliliğini ihlal etmek suçları da ayrı ayrı cezaya hükmedilmelidir.
Bilişim suçlarında yasaklı cihaz ve programlar kullanılması durumunda bunları imal edenler, ithal edenler, sevk edenler, depolayanlar, satanlar, arz ve talep edenler, başkasına verenler de dahil olmak üzere 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve beş bin gün ekadar adli para cezası verilir.
Bilişim Suçlarının Tespiti: Bu tespitler çoğu zaman Microsoft Comporation firması yardımıyla yapılır. Erişim sağlanan sistemin müştekiye (mağdura) ait olup olmadığı tespit edilir. IP adresleri tespit edilir, bilgisayarın harddisk’lerine el konularak incelenir. Eğer kötü amaçlı kişi, sisteme kendi bilgisayarı veya başka bir elektronik cihazla mağdurun sistemine girdiyse bunun tespiti ve bununla ilgili varsa tanıklar dinlenir.
Bilişim Suçları Şikayet Süresi: Savcılık, bilişim suçunun şikayet edilmesi beklenilmeden bu suçu soruşturmalıdır. TCK’nın zamanaşımı süresinde şikayette bulunulursa daha etkili bir soruşturma yapılmaktadır. En basit bilişim suçunun dava zamanaşımı 8 yıldır.
Bilişim Suçlarında Etkin Pişmanlık Zaman İndirimi: Bazı bilişim suçlarında etkin pişmanlık ceza indirimi uygulanabilir. Birinin banka veya kredi kartının rızası dışında kullanılması konusundaki bilişim suçunda bu indirim uygulanabilir. Mağdurun uğradığı zarar, soruşturma devam ederken giderilirse ceza 2/3 oranında indirilir. Mağdurun zararı dava açıldıktan sonra giderilirse ceza 1/2 oranında indirilir.
Çoğunlukla bilişim suçlarıyla ilgili prosedüre kapsamlı şekilde hakim olunamaması, dava masraflarının fazla olması düşüncesiyle, mağdur edilen büyük kuruluş veya işletmelerin itibar ve saygınlığını yitirmekten çekinmesi, herhangi bir sonuç alınamayacağı düşünülerek şikayetçi olunmamsı gibi sebeplerle suçlular şikayet edilmemektedir. Zamanla siber suçlarla ilgili kanun maddeleri geliştirilmesi, eksikliklerin giderilmesi durumlarında ise mağdurların zarar görme ihtimalleri azaltılmış olacaktır.