Veritabanı Tasarımı
Veritabanı Yönetim Sistemleri
Veritabanı Normalizasyonu
ÖNSÖZ
GİRİŞ
Veritabanı Nerelerde Kullanılır?
1.İlişkisel Veritabanı Kavramı
1.1.Günlük Hayatta ilişkisel Veritabanı
1.2.Temel Kavramlar
1.3.Değişken İsimlendirme Kuralları
1.4.İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri
2.SQL Veri Tanımlama Dili (Data Definition Language)
2.1.Temel Veri Tipleri:
2.2.Veritabanı:
2.3.Tablolar:
2.4.İndeksler
2.5.View’ler
2.6.Veritabanı Tasarımı:
2.7.Veritabanı Normalizasyonu
3.SQL Veri İşleme Dili (Data Maniplation Language)
3.1.SELECT
İleri Seviye Select Cümlecikleri
Farklı Karşılaştırma Seçenekleri
3.4.ORDER BY
4.GROUP BY Komutu ve Gruplamalı Fonksiyonlar
5.JOINING(Tabloları Birlikte Sorgulama)
6.Yeni Kayıt Eklemek: INSERT Komutu
7.Güncelleme komutu: UPDATE
8.Silme Komutu: DELETE
9.GENEL SQL FONKSİYONLARININ KULLANIMI
BÖLÜM SONU ALIŞTIRMALARI-1
BÖLÜM SONU ALIŞTIRMALARI-2
İyi bir veritabanı tasarımı yapabilmek için yeteneğinizi, bilginizi ve tecrübenizi kullanmanız gerekir. Bu iş için evrensel geçerliliği olan metotlar maalesef yoktur. Öncelikle, ilişkisel veritabanının tanımını çok iyi bilmek gerekir. Bununla ilgili olarak, 5 Normalizasyon kuralını okumanızda fayda vardır.
İyi bir veritabanı tasarımı yapabilmek için yeteneğinizi, bilginizi ve tecrübenizi kullanmanız gerekir. Bu iş için evrensel geçerliliği olan metotlar maalesef yoktur. Öncelikle, ilişkisel veritabanının tanımını çok iyi bilmek gerekir. Bununla ilgili olarak, 5 Normalizasyon kuralını okumanızda fayda vardır. Ancak 5N, tasarım aşamasında size yol göstermek yerine hangi şartlara uygun tasarım yapmanız gerektiğini anlatır.
Bazen, bu kurallardan vazgeçmek durumunda kalabilirsiniz ancak, veritabanında saklanacak verilerin hacmi arttıkça bu kuralların daha sıkı sağlanmasında fayda vardır.
1.Nesneleri Tanımlayın:
Herhangi bir proje önünüzde konduğunda öncelikle nesneleri tanımlayın. Nesne, çeşitli özellikleri bulunan bir varlıktır. Başlangıçta özellikleri ile ilgilenmeyeceğiz.
Örnek:
Birkaç örnek proje için nesneleri verecek olursak,
Kütüphane sistemi: Kitap, üyeler, türler, ödünç hareketleri
E-ticaret sistemi: Ürünler, müşteriler, siparişler,teslimat, fatura bilgileri,üreticiler,tedarikçiler,dağıtıcılar...
Futbol Ligi: Takımlar, sahalar, oyuncular, fikstür, hakemler, antrenörler
Okul Sistemi: Öğrenciler, öğretmenler, dersler, derslikler
Sözlük: kelimeler, anlamlar,diller
2.Her nesne için bir tablo oluşturun:
Her bir nesne için bir tablo oluşturun ve her bir tabloya içereceği veriyi en iyi anlatan bir isim verin. Tablo oluşturma işini, bir kağıt üstünde sembolik olarak gösterebilirsiniz veya doğrudan MS Access, SQL Server, MySQL,Oracle ...gibi kullanmakta olduğunuz VTYS üstünden de oluşturabilirsiniz. Ama tüm proje bitinceye kadar bu tablolar üstünde muhtemel değişiklikler olacaktır.
İPUCU:
Tablolar isim verirken mümkünse tekil isimler kullanın. Böyle yaparsanız hem daha anlaşılır bir tasarım yapmış olursunuz hem de daha sonra kodlama aşamasında karışıklığın önüne geçmiş olursunuz.
Örneğin içinde Kitap ile ilgili bilgiler bulunduracak tablonun adını Kitap koymak oldukça mantıklıdır.
3.Her bir tablo için bir anahtar alan seçin:
Veritabanındaki herhangi bir veriye erişmeden önce tabloya erişilir.Bir veritabanında en çok muhatap olunan nesne grubu genellikle tabloalrdır. Buraya kadar hangi tabloları oluşturacağımıza karar verdik. Her bir tablonun içinde hangi bilgileri saklayacağımızı kabaca biliyoruz. Bu aşamada, tabloda yer alacak her bir kaydı bir diğerinden ayırabilecek bir sütuna ihtiyaç duyarız. Örneğin bir kitabı seçmek istediğimizde, bu kitabın hangi kitap olacağını öyle bir anlatabilmeliyiz ki, başka hiçbir kitap ile karışmamalı. Bunu yapmanın tek yolu, bir alanı birincil anahtar alan olarak belirlemektir.
Anahtar alan seçerken, sizi kısıtlamadığı sürece, doğal alanlar seçmeye dikkat etmenizde fayda vardır. Örneğin araçlar ile ilgili bir tablo yaparken, plakalarını anahtar alan olarak belirleyebilirsiniz. Çünkü her bir plakadan bir tek araç trafiğe çıkabilir. Bu bizi kısıtlamaz. Öğrenci tablosu için, öğrenci numarası doğal bir anahtar alandır çünkü aynı okulda, aynı numaradan bir öğrencinin daha bulunması söz konusu değildir.
Kitap tablosu için ISBN numarasını anahtar alan olarak tanımlayabilirsiniz ama, elinizde aynı kitaptan iki adet olduğunda, ISBN numarası sizi kısıtlayacaktır. elinizde iki adet ‘Önümüzdeki Yol’ kitabı varsa, her iki kitabın da ISBN numarası aynıdır.Kitapdan biri eski biri yeni olabilir.Bu bir kargaşaya neden olabilir. Çünkü eski kitabı kime yeni kitabı kime verdiğinizin takibini ISBN numarası ile mümkün değildir. Ancak bir E-Ticaret sitesi tasarlarken, stoktaki tüm Kitap birbiri ile eşdeğer olacağından ya da öyle olduğu varsayıldığından ISBN numarası birincil anahtar alan olabilir. Bu durumda, adet diye bir niteliğin aynı tabloda yer alması gerekecektir.
4.Nesnelerin gerekli her bir özelliği için tabloya bir sütun ekleyin
Tablo adlarını tamamladıktan ve anahtar adlarını belirledikten sonra, tablolarınıza sıradan adını veren nesnenin her bir özelliği için bir alan(sütun) ekleyin.
İPUCU:
1.En başa birincil anahtar olarak belirlediğiniz alanı eklemek bir kural değildir ancak tablonuzun anlaşılırlığı ve göze hoş görünmesi açısından tercih etmenizin yararınıza olacak bir tekniktir.
2. Genellikle,yapay birincil anahtar alanlar tablo adı ile başlar ve sonunda ID vardır. ogenci tablosu için ogrenciID gibi.
Örneğin, kitap için:
Kitap no, ISBN no, kitap Adı, Yazarı, türü,Sayfa Sayısı, Özeti, fiyatı, baskı yılı...
Üye için: UyeNo, Adı, soyadı, e-mail adresi, ev telefonu, cep telefonu, iş telefonu....
Bu noktada, sizden istenen proje ile ilgili basılı formlar vs. varsa, bir göz atmanız hangi özelliklerin yer alması gerektiği konusunda karar vermenize yardımcı olacaktır.
5.Tekrarlayan nesne özellikleri için ek tablolar oluşturun
Aklınızda hep şu olmalı: veri tekrarı olacak mı? Veri tekrarı olacaksa bir yerlerde hata yapıyorsunuzdur. Elinizdeki tablonun en az bir tabloya daha ayrılması gerekiyor demektir.
Şunu da unutmayın, her projeye uyacak evrensel bir veritabanı tasarım tekniği yoktur. Yani her şey sizin belli kurallar etrafında ne kadar teferruatlı düşünebildiğinize bağlıdır.
Örneğimizde, her bir kitap için tür belirledik ama, bir kitap hem kişisel gelişim kategorisine hem de hikaye kategorisine girebilir. Ya da e-ticaret sisteminde bir ürünün birden fazla reyonda yer alması gerekli olabilir. Veya bir kitap birden fazla kişi tarafından yazılmış olabilir..
Bir kitap için birden fazla türü kaydedebilmeyi ele alalım:
Bu türden bir sorunu çözmek için ilk akla gelen şey, Kitap için, 2.Tür,3.Tür diye iki alan daha eklemek. Ama çoğu Kitap bir tek türdendir ve bu Kitap için 2 alan hep boş kalacaktır. Öte yandan, 4 türe birden giren bir kitap olduğunda 4.tür bilgisini nereye yazacağız? Aynı alana mı? Ya da dört adet bölüm mü açacağız? Bunlar, veritabanı tasarımının doğasına terstir.
2.Çözüm yolu ise, bir kitabı iki kere kaydedip, birincisini, ‘Kişisel Gelişim’ türü olarak; ikincisini de ‘Hikaye’ olarak girmek.. Ancak bu durumda da diğer bilgiler tekrar edecektir. Ya da bir süre sonra, kitap hakkında girilen bilgilerin yanlış olduğunu fark ettiniz.Hangi kaydı güncelleyeceksiniz? Ya birini düzeltip birini unutursanız... Sonuçta veri tekrarı ve veri bütünlüğünün bozulması söz konusudur. Bu da yine ilişkisel veritabanı tasarımının doğasına terstir.
Bu durumda, türler diye bir yeni tablo oluşturup, bir de kitap_turler diye 2. tablo yu oluşturduktan sonra bu türden bilgileri burada tutmak gerekecektir. Böylelikle, hiçbir türde yer almayan Kitapdan 10 ayrı türde yer alan Kitapa kadar bütün olasılıklar için bir çözüm geliştirmiş oluruz.
6.Anahtar Alana Bağlı Olmayan Alanları Belirleyin
İlişkisel veritabanında, tablodan herhangi bir tek kayda erişmek için mutlaka bir farklı özellik sağlanmalıdır ve bu özellik de anahtar alan tarafından sağlanır. Ancak bazen, anahtar alan ile aynı satırda yer aldığı halde, anahtar alan ile birebir ilişkisi olmayan bir alan yer alabilir. Bu türden alanları elimine edip ayrı tablolara ayırmak gerekir.
Örneğin, ödünç tablosunu ele alacak olursak, ödünç verdiğimiz her kitabı ödünç alanın adresini de bilmek istediğimizde, bunu ödünç tablosuna yazamayız. Çünkü ödünç tablosunun birincil anahtar alanı oduncNo’dur ve bu alan, ödünç verme işlemi ile ilgilidir. Oysa ödünç alanın adresi, ödünç alan kişinin kendisine bağlı bir özelliktir. Bu kişinin her aldığı kitap için adresini tekrar yamaya gerek yoktur. Aynı şekilde otomasyon içerisinde başka yerlerde de bu kişinin adres bilgilerine muhtemelen ihtiyaç duyulabilir çünkü adres, üyenin bir özelliğidir.
Ödünç verilen kitabın adresini bilmek istediğimizde, üyeler adında bir tablo daha açıp, burada herkesin adresini tutmak durumundayız demektir. Ödünç tablosunun ise, oduncAlan bilgisi olarak, Üyeler tablosunun birincil anahtar alanına bir bağlantı(yabancı anahtar) içermesi daha doğru olur.
7.Tablolar arasındaki ilişkileri tanımlayın.
Her biri bir nesneye dair özellikleri barındıran tabloların tümünü göz önüne alın ve birbirleri ile olan ilişkilerini tanımlamaya çalışın. Örneğin Kitapı ödünç veririz. Bu durumda, ödünç tablosu ile Kitap tablosu ilişkili olacaktır. Kitap üyelere ödünç verilir. Bu durumda, ödünç ile üyeler arasında da bir ilişki vardır. Türler ile Kitap arasında bir ilişki vardır, bir kitabın en az bir türe dahil olması gerekir.
Örnek:
Bizim projemizdeki nesneler(tablolar) arasında aşağıdaki ilişkiler yer almaktadır:
Kitap.kitapNo (1)---(N) odunc.kitapNo
Uyeler.uyeNo(1)---(N)odunc.uyeNo
Tur.turNo(1)---(N)Kitap_tur.turNo
Kitap.kitapNo(1)---(N)Kitap_tur.kitapNo
Yazar.yazarNo(1)---(N)kitap_yazar.yazarNo
İki tablo arasında ilişkiyi sağlayan alanların aynı adda olması zorunluluk değildir. Teorik olarak tabloları istediğiniz herhangi iki alanları üstünden birleştirebilirsiniz. Ancak, türler tablosundaki türNo ile üyeler tablosundaki uyeNo alanını birleştirdiğinizde hiçbir işinize yaramayacak anlamsız bir ilişki ortaya koymuş olursunuz.
Bu ilişkileri analiz ederken, her bir alanın hangi tablo için birincil anahtar alan, hangi tablo için yabancı anahtar olduğunu not etmeniz, daha sonra fiziksel olarak veritabanını tasarlarken işinizi kolaylaştıracaktır. Hatta bu bilgileri bir şema üstünde de gösterebilirsiniz. İşte bir çok VTYS tarafından sağlanan örnek bir şema: diyagram_1: Bu kısımda anlatılanlar doğrultusunda örnek projemizin SQL Server 2000 üstünde görünen diyagramı. İlişkili her iki tablo bir birincil alan ve bir yabancı anahtar alan üstünden birbirine bağlanır. Aynı diyagramın bir benzerini MS Access ile degerçekleştirebiliriz.
İPUCU:
Farklı tablolardaki iki alan aynı veriyi tutuyorsa, iki alana da aynı adı vermek, karışıklığa yol açabilir gibi görünse de aslında daha düzgün bir yapı ortaya çıkar. KitapNo alanı, Kitap tablosunda da ödünç tablosunda da kitap numarası tutmaktadır. Bu alanlardan birine kitapNo diğerine oduncGidenKitapNo demek, kafa karışıklığına neden olabilir. En Mantıklısı her ikisine de kitapNo demektir.
Bu makale, BYTE Türkiye Temmuz 2003 ile verilen, 'Veritabanı Programlama-I' kitapçığından alınmıştır.
Veritabanı Yönetim Sistemleri, kullanıcılar adına düşük seviye veri işlemlerini yerine getirip, kullanıcıya standart bir komut arayüzü veya grafik arayüzü ile veri yönetimi fonksiyonları sağlayan uygulamalarıdır.
Veri tabanı yönetim sistemi(VTYS), yeni bir veritabanı oluşturmak, veri tabanını düzenlemek, geliştirmek ve bakımını yapmak gibi çeşitli karmaşık işlemlerin gerçekleştirildiği birden fazla programdan oluşmuş bir yazılım sistemidir. Veri tabanı yönetim sistemi, kullanıcı ile veri tabanı arasında bir arabirim oluşturmaktadır ve veri tabanına her türlü erişimi sağlar.
Veri tabanı yönetim sistemi, veri tabanını tanımlama, veri tabanını oluşturma ve üzerinde işlem yapma yeteneği olan bir yazılım sistemidir. Veri tabanının tanımlanması: veri tabanını oluşturan verilerin tip ve uzunluklarının belirlenmesidir. Veri tabanını oluşturulması ise veri için yer belirlemesi ve saklama ortamına verilerin yüklenmesini ifade eder. Veri tabanı üzerinde işlem yapmak; belirli bir veri üzerinde sorgulama yapmak, meydana gelen değişiklikleri yansıtmak için veri tabanın güncellenmesi ve rapor üretilmedi gibi işleri temsil eder. Ayrıca veri tabanı yönetim sistemi, verinin geri çağrılmasını sağlar. Veri tabanına yeni kayıt eklemek, eskileri çağırmak ve gerekli düzeltmeleri yapmak yoluyla, verinin bakımını ve sürekliliğini gerçekleştirir, kayıtlara yeni veri eklemek ve yeni kayıtlar oluşturmakla, veri tabanını genişletir.
Bir veri tabanı yönetim sistemi yazılım, karışık ve kapsamlı bir yazılımdır. Kısaca şu işleri gerçekleştirir:
1. Veri tabanını oluşturmak ve yönetmek
2. Veri tabanına erişim yetkisi olan kullanıcılara erişim izni vermek
3. Kullanıcı isteklerine uygun olarak veriye erişimi sağlamak
4. Veri tabanında güncellemeler yapmak.
Veri tabanı yönetim sistemi bu işlerini bazı özel alt diller (Structured Query Language,SQL v.b) kullanarak gerçekleştirir. Veri tabanı yönetim sistemi SQL komutunu ve diğer işlevlerini, aşağıdaki adımları sırayla gerçekleştirerek yapar:
1. Kullanıcı, veri tabanına erişimi olan bir yazılım içinde bu SQL komutunu yazar.
2. Veri tabanı yönetim sistemi bu isteği alarak der ve analiz eder.
3. Görünüm seviyeden kavramsal ve fiziksel seviyelere doğru denetleme yapar.
4. Gerekli kayıtlan içeren disk dosyalarının yerini öğrenir.
5. Gerekli olan kayıtları okumak için kontrolü işletim sistemine bırakır.
6. İşletim sistemi gerekli veriyi disk dosyalarından okuyup veri tabanı yönetim sisteminin bufferlarına aktarır, kontrolü geri verir.
7. Veritabanı yönetim sistemi bufferlarından verileri alarak oradan istenilen terminale gönderir.
Veritabanı Yönetim Sistemleri
Veritabanı Normalizasyonu
ÖNSÖZ
GİRİŞ
Veritabanı Nerelerde Kullanılır?
1.İlişkisel Veritabanı Kavramı
1.1.Günlük Hayatta ilişkisel Veritabanı
1.2.Temel Kavramlar
1.3.Değişken İsimlendirme Kuralları
1.4.İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri
2.SQL Veri Tanımlama Dili (Data Definition Language)
2.1.Temel Veri Tipleri:
2.2.Veritabanı:
2.3.Tablolar:
2.4.İndeksler
2.5.View’ler
2.6.Veritabanı Tasarımı:
2.7.Veritabanı Normalizasyonu
3.SQL Veri İşleme Dili (Data Maniplation Language)
3.1.SELECT
İleri Seviye Select Cümlecikleri
Farklı Karşılaştırma Seçenekleri
3.4.ORDER BY
4.GROUP BY Komutu ve Gruplamalı Fonksiyonlar
5.JOINING(Tabloları Birlikte Sorgulama)
6.Yeni Kayıt Eklemek: INSERT Komutu
7.Güncelleme komutu: UPDATE
8.Silme Komutu: DELETE
9.GENEL SQL FONKSİYONLARININ KULLANIMI
BÖLÜM SONU ALIŞTIRMALARI-1
BÖLÜM SONU ALIŞTIRMALARI-2
Veritabanı Tasarımı
İyi bir veritabanı tasarımı yapabilmek için yeteneğinizi, bilginizi ve tecrübenizi kullanmanız gerekir. Bu iş için evrensel geçerliliği olan metotlar maalesef yoktur. Öncelikle, ilişkisel veritabanının tanımını çok iyi bilmek gerekir. Bununla ilgili olarak, 5 Normalizasyon kuralını okumanızda fayda vardır.
İyi bir veritabanı tasarımı yapabilmek için yeteneğinizi, bilginizi ve tecrübenizi kullanmanız gerekir. Bu iş için evrensel geçerliliği olan metotlar maalesef yoktur. Öncelikle, ilişkisel veritabanının tanımını çok iyi bilmek gerekir. Bununla ilgili olarak, 5 Normalizasyon kuralını okumanızda fayda vardır. Ancak 5N, tasarım aşamasında size yol göstermek yerine hangi şartlara uygun tasarım yapmanız gerektiğini anlatır.
Bazen, bu kurallardan vazgeçmek durumunda kalabilirsiniz ancak, veritabanında saklanacak verilerin hacmi arttıkça bu kuralların daha sıkı sağlanmasında fayda vardır.
1.Nesneleri Tanımlayın:
Herhangi bir proje önünüzde konduğunda öncelikle nesneleri tanımlayın. Nesne, çeşitli özellikleri bulunan bir varlıktır. Başlangıçta özellikleri ile ilgilenmeyeceğiz.
Örnek:
Birkaç örnek proje için nesneleri verecek olursak,
Kütüphane sistemi: Kitap, üyeler, türler, ödünç hareketleri
E-ticaret sistemi: Ürünler, müşteriler, siparişler,teslimat, fatura bilgileri,üreticiler,tedarikçiler,dağıtıcılar...
Futbol Ligi: Takımlar, sahalar, oyuncular, fikstür, hakemler, antrenörler
Okul Sistemi: Öğrenciler, öğretmenler, dersler, derslikler
Sözlük: kelimeler, anlamlar,diller
2.Her nesne için bir tablo oluşturun:
Her bir nesne için bir tablo oluşturun ve her bir tabloya içereceği veriyi en iyi anlatan bir isim verin. Tablo oluşturma işini, bir kağıt üstünde sembolik olarak gösterebilirsiniz veya doğrudan MS Access, SQL Server, MySQL,Oracle ...gibi kullanmakta olduğunuz VTYS üstünden de oluşturabilirsiniz. Ama tüm proje bitinceye kadar bu tablolar üstünde muhtemel değişiklikler olacaktır.
İPUCU:
Tablolar isim verirken mümkünse tekil isimler kullanın. Böyle yaparsanız hem daha anlaşılır bir tasarım yapmış olursunuz hem de daha sonra kodlama aşamasında karışıklığın önüne geçmiş olursunuz.
Örneğin içinde Kitap ile ilgili bilgiler bulunduracak tablonun adını Kitap koymak oldukça mantıklıdır.
3.Her bir tablo için bir anahtar alan seçin:
Veritabanındaki herhangi bir veriye erişmeden önce tabloya erişilir.Bir veritabanında en çok muhatap olunan nesne grubu genellikle tabloalrdır. Buraya kadar hangi tabloları oluşturacağımıza karar verdik. Her bir tablonun içinde hangi bilgileri saklayacağımızı kabaca biliyoruz. Bu aşamada, tabloda yer alacak her bir kaydı bir diğerinden ayırabilecek bir sütuna ihtiyaç duyarız. Örneğin bir kitabı seçmek istediğimizde, bu kitabın hangi kitap olacağını öyle bir anlatabilmeliyiz ki, başka hiçbir kitap ile karışmamalı. Bunu yapmanın tek yolu, bir alanı birincil anahtar alan olarak belirlemektir.
Anahtar alan seçerken, sizi kısıtlamadığı sürece, doğal alanlar seçmeye dikkat etmenizde fayda vardır. Örneğin araçlar ile ilgili bir tablo yaparken, plakalarını anahtar alan olarak belirleyebilirsiniz. Çünkü her bir plakadan bir tek araç trafiğe çıkabilir. Bu bizi kısıtlamaz. Öğrenci tablosu için, öğrenci numarası doğal bir anahtar alandır çünkü aynı okulda, aynı numaradan bir öğrencinin daha bulunması söz konusu değildir.
Kitap tablosu için ISBN numarasını anahtar alan olarak tanımlayabilirsiniz ama, elinizde aynı kitaptan iki adet olduğunda, ISBN numarası sizi kısıtlayacaktır. elinizde iki adet ‘Önümüzdeki Yol’ kitabı varsa, her iki kitabın da ISBN numarası aynıdır.Kitapdan biri eski biri yeni olabilir.Bu bir kargaşaya neden olabilir. Çünkü eski kitabı kime yeni kitabı kime verdiğinizin takibini ISBN numarası ile mümkün değildir. Ancak bir E-Ticaret sitesi tasarlarken, stoktaki tüm Kitap birbiri ile eşdeğer olacağından ya da öyle olduğu varsayıldığından ISBN numarası birincil anahtar alan olabilir. Bu durumda, adet diye bir niteliğin aynı tabloda yer alması gerekecektir.
4.Nesnelerin gerekli her bir özelliği için tabloya bir sütun ekleyin
Tablo adlarını tamamladıktan ve anahtar adlarını belirledikten sonra, tablolarınıza sıradan adını veren nesnenin her bir özelliği için bir alan(sütun) ekleyin.
İPUCU:
1.En başa birincil anahtar olarak belirlediğiniz alanı eklemek bir kural değildir ancak tablonuzun anlaşılırlığı ve göze hoş görünmesi açısından tercih etmenizin yararınıza olacak bir tekniktir.
2. Genellikle,yapay birincil anahtar alanlar tablo adı ile başlar ve sonunda ID vardır. ogenci tablosu için ogrenciID gibi.
Örneğin, kitap için:
Kitap no, ISBN no, kitap Adı, Yazarı, türü,Sayfa Sayısı, Özeti, fiyatı, baskı yılı...
Üye için: UyeNo, Adı, soyadı, e-mail adresi, ev telefonu, cep telefonu, iş telefonu....
Bu noktada, sizden istenen proje ile ilgili basılı formlar vs. varsa, bir göz atmanız hangi özelliklerin yer alması gerektiği konusunda karar vermenize yardımcı olacaktır.
5.Tekrarlayan nesne özellikleri için ek tablolar oluşturun
Aklınızda hep şu olmalı: veri tekrarı olacak mı? Veri tekrarı olacaksa bir yerlerde hata yapıyorsunuzdur. Elinizdeki tablonun en az bir tabloya daha ayrılması gerekiyor demektir.
Şunu da unutmayın, her projeye uyacak evrensel bir veritabanı tasarım tekniği yoktur. Yani her şey sizin belli kurallar etrafında ne kadar teferruatlı düşünebildiğinize bağlıdır.
Örneğimizde, her bir kitap için tür belirledik ama, bir kitap hem kişisel gelişim kategorisine hem de hikaye kategorisine girebilir. Ya da e-ticaret sisteminde bir ürünün birden fazla reyonda yer alması gerekli olabilir. Veya bir kitap birden fazla kişi tarafından yazılmış olabilir..
Bir kitap için birden fazla türü kaydedebilmeyi ele alalım:
Bu türden bir sorunu çözmek için ilk akla gelen şey, Kitap için, 2.Tür,3.Tür diye iki alan daha eklemek. Ama çoğu Kitap bir tek türdendir ve bu Kitap için 2 alan hep boş kalacaktır. Öte yandan, 4 türe birden giren bir kitap olduğunda 4.tür bilgisini nereye yazacağız? Aynı alana mı? Ya da dört adet bölüm mü açacağız? Bunlar, veritabanı tasarımının doğasına terstir.
2.Çözüm yolu ise, bir kitabı iki kere kaydedip, birincisini, ‘Kişisel Gelişim’ türü olarak; ikincisini de ‘Hikaye’ olarak girmek.. Ancak bu durumda da diğer bilgiler tekrar edecektir. Ya da bir süre sonra, kitap hakkında girilen bilgilerin yanlış olduğunu fark ettiniz.Hangi kaydı güncelleyeceksiniz? Ya birini düzeltip birini unutursanız... Sonuçta veri tekrarı ve veri bütünlüğünün bozulması söz konusudur. Bu da yine ilişkisel veritabanı tasarımının doğasına terstir.
Bu durumda, türler diye bir yeni tablo oluşturup, bir de kitap_turler diye 2. tablo yu oluşturduktan sonra bu türden bilgileri burada tutmak gerekecektir. Böylelikle, hiçbir türde yer almayan Kitapdan 10 ayrı türde yer alan Kitapa kadar bütün olasılıklar için bir çözüm geliştirmiş oluruz.
6.Anahtar Alana Bağlı Olmayan Alanları Belirleyin
İlişkisel veritabanında, tablodan herhangi bir tek kayda erişmek için mutlaka bir farklı özellik sağlanmalıdır ve bu özellik de anahtar alan tarafından sağlanır. Ancak bazen, anahtar alan ile aynı satırda yer aldığı halde, anahtar alan ile birebir ilişkisi olmayan bir alan yer alabilir. Bu türden alanları elimine edip ayrı tablolara ayırmak gerekir.
Örneğin, ödünç tablosunu ele alacak olursak, ödünç verdiğimiz her kitabı ödünç alanın adresini de bilmek istediğimizde, bunu ödünç tablosuna yazamayız. Çünkü ödünç tablosunun birincil anahtar alanı oduncNo’dur ve bu alan, ödünç verme işlemi ile ilgilidir. Oysa ödünç alanın adresi, ödünç alan kişinin kendisine bağlı bir özelliktir. Bu kişinin her aldığı kitap için adresini tekrar yamaya gerek yoktur. Aynı şekilde otomasyon içerisinde başka yerlerde de bu kişinin adres bilgilerine muhtemelen ihtiyaç duyulabilir çünkü adres, üyenin bir özelliğidir.
Ödünç verilen kitabın adresini bilmek istediğimizde, üyeler adında bir tablo daha açıp, burada herkesin adresini tutmak durumundayız demektir. Ödünç tablosunun ise, oduncAlan bilgisi olarak, Üyeler tablosunun birincil anahtar alanına bir bağlantı(yabancı anahtar) içermesi daha doğru olur.
7.Tablolar arasındaki ilişkileri tanımlayın.
Her biri bir nesneye dair özellikleri barındıran tabloların tümünü göz önüne alın ve birbirleri ile olan ilişkilerini tanımlamaya çalışın. Örneğin Kitapı ödünç veririz. Bu durumda, ödünç tablosu ile Kitap tablosu ilişkili olacaktır. Kitap üyelere ödünç verilir. Bu durumda, ödünç ile üyeler arasında da bir ilişki vardır. Türler ile Kitap arasında bir ilişki vardır, bir kitabın en az bir türe dahil olması gerekir.
Örnek:
Bizim projemizdeki nesneler(tablolar) arasında aşağıdaki ilişkiler yer almaktadır:
Kitap.kitapNo (1)---(N) odunc.kitapNo
Uyeler.uyeNo(1)---(N)odunc.uyeNo
Tur.turNo(1)---(N)Kitap_tur.turNo
Kitap.kitapNo(1)---(N)Kitap_tur.kitapNo
Yazar.yazarNo(1)---(N)kitap_yazar.yazarNo
İki tablo arasında ilişkiyi sağlayan alanların aynı adda olması zorunluluk değildir. Teorik olarak tabloları istediğiniz herhangi iki alanları üstünden birleştirebilirsiniz. Ancak, türler tablosundaki türNo ile üyeler tablosundaki uyeNo alanını birleştirdiğinizde hiçbir işinize yaramayacak anlamsız bir ilişki ortaya koymuş olursunuz.
Bu ilişkileri analiz ederken, her bir alanın hangi tablo için birincil anahtar alan, hangi tablo için yabancı anahtar olduğunu not etmeniz, daha sonra fiziksel olarak veritabanını tasarlarken işinizi kolaylaştıracaktır. Hatta bu bilgileri bir şema üstünde de gösterebilirsiniz. İşte bir çok VTYS tarafından sağlanan örnek bir şema: diyagram_1: Bu kısımda anlatılanlar doğrultusunda örnek projemizin SQL Server 2000 üstünde görünen diyagramı. İlişkili her iki tablo bir birincil alan ve bir yabancı anahtar alan üstünden birbirine bağlanır. Aynı diyagramın bir benzerini MS Access ile degerçekleştirebiliriz.
İPUCU:
Farklı tablolardaki iki alan aynı veriyi tutuyorsa, iki alana da aynı adı vermek, karışıklığa yol açabilir gibi görünse de aslında daha düzgün bir yapı ortaya çıkar. KitapNo alanı, Kitap tablosunda da ödünç tablosunda da kitap numarası tutmaktadır. Bu alanlardan birine kitapNo diğerine oduncGidenKitapNo demek, kafa karışıklığına neden olabilir. En Mantıklısı her ikisine de kitapNo demektir.
Bu makale, BYTE Türkiye Temmuz 2003 ile verilen, 'Veritabanı Programlama-I' kitapçığından alınmıştır.
Veritabanı Yönetim Sistemleri
Veritabanı Yönetim Sistemleri, kullanıcılar adına düşük seviye veri işlemlerini yerine getirip, kullanıcıya standart bir komut arayüzü veya grafik arayüzü ile veri yönetimi fonksiyonları sağlayan uygulamalarıdır.
Veri tabanı yönetim sistemi(VTYS), yeni bir veritabanı oluşturmak, veri tabanını düzenlemek, geliştirmek ve bakımını yapmak gibi çeşitli karmaşık işlemlerin gerçekleştirildiği birden fazla programdan oluşmuş bir yazılım sistemidir. Veri tabanı yönetim sistemi, kullanıcı ile veri tabanı arasında bir arabirim oluşturmaktadır ve veri tabanına her türlü erişimi sağlar.
Veri tabanı yönetim sistemi, veri tabanını tanımlama, veri tabanını oluşturma ve üzerinde işlem yapma yeteneği olan bir yazılım sistemidir. Veri tabanının tanımlanması: veri tabanını oluşturan verilerin tip ve uzunluklarının belirlenmesidir. Veri tabanını oluşturulması ise veri için yer belirlemesi ve saklama ortamına verilerin yüklenmesini ifade eder. Veri tabanı üzerinde işlem yapmak; belirli bir veri üzerinde sorgulama yapmak, meydana gelen değişiklikleri yansıtmak için veri tabanın güncellenmesi ve rapor üretilmedi gibi işleri temsil eder. Ayrıca veri tabanı yönetim sistemi, verinin geri çağrılmasını sağlar. Veri tabanına yeni kayıt eklemek, eskileri çağırmak ve gerekli düzeltmeleri yapmak yoluyla, verinin bakımını ve sürekliliğini gerçekleştirir, kayıtlara yeni veri eklemek ve yeni kayıtlar oluşturmakla, veri tabanını genişletir.
Bir veri tabanı yönetim sistemi yazılım, karışık ve kapsamlı bir yazılımdır. Kısaca şu işleri gerçekleştirir:
1. Veri tabanını oluşturmak ve yönetmek
2. Veri tabanına erişim yetkisi olan kullanıcılara erişim izni vermek
3. Kullanıcı isteklerine uygun olarak veriye erişimi sağlamak
4. Veri tabanında güncellemeler yapmak.
Veri tabanı yönetim sistemi bu işlerini bazı özel alt diller (Structured Query Language,SQL v.b) kullanarak gerçekleştirir. Veri tabanı yönetim sistemi SQL komutunu ve diğer işlevlerini, aşağıdaki adımları sırayla gerçekleştirerek yapar:
1. Kullanıcı, veri tabanına erişimi olan bir yazılım içinde bu SQL komutunu yazar.
2. Veri tabanı yönetim sistemi bu isteği alarak der ve analiz eder.
3. Görünüm seviyeden kavramsal ve fiziksel seviyelere doğru denetleme yapar.
4. Gerekli kayıtlan içeren disk dosyalarının yerini öğrenir.
5. Gerekli olan kayıtları okumak için kontrolü işletim sistemine bırakır.
6. İşletim sistemi gerekli veriyi disk dosyalarından okuyup veri tabanı yönetim sisteminin bufferlarına aktarır, kontrolü geri verir.
7. Veritabanı yönetim sistemi bufferlarından verileri alarak oradan istenilen terminale gönderir.